Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2008

9 Οκτωβρίου- Πώς να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει


Έχετε βρεθεί στη δύσκολη θέση μιλήσετε για τον Ντοστογιέφκσι χωρίς να έχετε δει ούτε εξώφυλλο απ’ τα βιβλία του; Ίσως ήσασταν σε μία συζήτηση, όπου όλοι αναλύουν το τελευταίο βιβλίο του Θέμελη κι εσάς απλά κάτι σας λέει το όνομα; Στη σημερινή παρουσίαση έχω τη λύση. Θα χρειαστεί να διαβάσετε μόνο ένα βιβλίο και θα ισοδυναμεί με χίλια, παραφράζοντας την κλασική κινέζικη παροιμία. Πρόκειται για το εμπνευσμένο «Πώς να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει» του Γάλλου Bayard Pierre, που τάραξε αναγνωστικές συνειδήσεις στην Γαλλία, πουλώντας χιλιάδες αντίτυπα. Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Ιούνιο και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη και θέτει διάφορες ενδιαφέρουσες, ιδιαιτέρως ειρωνικές ερωτήσεις.

Πόσοι από τους σημερινούς καλλιεργημένους αναγνώστες έχουν διαβάσει τα αριστουργήματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας; Πόσοι έχουν διαβάσει ενδελεχώς το "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο" του Προυστ ή έχουν ολοκληρώσει τον "Οδυσσέα" του Τζόυς; Πόσοι καθηγητές ιταλικής, αγγλικής ή αρχαίας ελληνικής φιλολογίας έχουν διαβάσει από την αρχή ως το τέλος τα κλασικά έργα που διδάσκουν στους φοιτητές τους. όπως την "Κόλαση" του Δάντη, τον "Απολεσθέντα παράδεισο" του Μίλτον ή την "Ιλιάδα" του Ομήρου; Ελάχιστοι, διατείνεται ο Pierre Bayard μολονότι μπορούν θαυμάσια, όπως και ο ίδιος, να μιλούν γι' αυτά, διατυπώνοντας μάλιστα ενδιαφέρουσες απόψεις για τη μορφή και το περιεχόμενο τους.

Αναλύοντας με μεγάλη πειστικότητα περιστάσεις στις οποίες είμαστε αναγκασμένοι να μιλάμε για βιβλία που δεν έχουμε διαβάσει, ο Γάλλος συγγραφέας, αντλώντας από την προσωπική του εμπειρία, μας προσφέρει μια σειρά από συμβουλές που μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε δραστικά αυτό το πρόβλημα "επικοινωνίας" και να στοχαστούμε με μεγαλύτερη διαύγεια και ειλικρίνεια γύρω από τη δραστηριότητα της ανάγνωσης και τη σημασία της. Τελικά, αξία δεν έχει μόνο το βιβλίο, αλλά και ο πολιτισμικός του αντίκτυπος, το ειδικό βάρος που έχει στο πλαίσιο της κουλτούρας της εποχής του. Μπορεί να μην έχουμε διαβάσει όλα τα βιβλία για τα οποία μιλάμε, γνωρίζουμε όμως ότι χωρίς αυτά θα ήμασταν φτωχότεροι· επομένως, έστω και με αυτόν τον τρόπο τους παραχωρούμε εξέχουσα θέση στη ζωή μας.

Ποιο είναι το μότο του βιβλίου: «Je ne lis jamais un livre dont je dois ecrire la critique; on se laisse tellement influencer» ή στα ελληνικά: «Δεν διαβάζω ποτέ το βιβλίο που πρόκειται να παρουσιάσω. Η ανάγνωσή του με προκαταλαμβάνει.» Ε μετά απ’ όλα αυτά δεν νομίζω ότι χρειάζεται να αναρωτηθείτε αν το διάβασα πριν σας το παρουσιάσω και σας το προτείνω. Θα ήταν ηθική απάτη αν το είχα κάνει.