8 Οκτωβρίου- Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες

Ηρωες κατσουφιασμένοι με αιτία

Του Γιάννη Πλιώτα

«Από καθαρά στατιστική άποψη», είπε ο Κοσλόβσκι, «ως άνθρωπος που δεν καπνίζω, θα μπορούσα να καπνίσω εφτά χρόνια περισσότερο από έναν καπνιστή».

Αφήσαμε πίσω και τις εκλογές, αλλά επιλέγω να ξεκινήσω με την παραπάνω παράδοξη (και επίκαιρη) άποψη. Γράφω χωρίς να γνωρίζω την τελική βούληση του ελληνικού λαού, αλλά ελπίζω οι τριακόσιοι που εκλέχθηκαν να κάνουν το καλύτερο για τη χώρα. Ναι ξέρω είναι μάλλον ουτοπικό και ρομαντικό. Πιθανότατα μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα θα έχουμε επιστρέψει στην πρότερη κατάσταση, oι συζητήσεις στις καφετέριες θα δώσουν και πάλι περισσότερο βάρος στη μπάλα. Η ζωή δεν σταματάει επειδή οι πολιτικοί αποφάσισαν να εναλλαχθούν στην εξουσία.

Την εβδομάδα που μας πέρασε διάβασα ένα μικρό και πολύ χαριτωμένο βιβλίο, από αυτά που συνήθως βρίσκονται δίπλα στις ταμειακές μηχανές των βιβλιοπωλείων. Για την ακρίβεια χρειάστηκα μία μέρα για να το διαβάσω και νομίζω αξίζει να το προτείνω, μιας και απευθύνεται όχι μόνο σε βιβλιοφάγους, αλλά και σε αυτούς που δεν έχουν πολύ ψηλά στη λίστα με τις προτεραιότητές τους το διάβασμα. Είναι το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» του Γερμανού Μίκαελ Άουγκουστιν (έχει σημασία ο τόνος στο άλφα), που κυκλοφόρησε πέρσι τον Ιούλιο από τις εκδόσεις Μελάνι, σε πολύ καλή μετάφραση του λογοτέχνη Δημήτρη Νόλλα και της γυναίκας του Ηρώς Μακρή. Και τους αναφέρω στην αρχή γιατί έτσι όπως είναι γραμμένο το βιβλίο, κάνει τη μετάφραση σε άλλες γλώσσες ιδιότροπη και απαιτητική. Παρένθεση: αν πέσει ποτέ στα χέρια σας, να διαβάσετε οπωσδήποτε τη συλλογή διηγημάτων του Νόλλα «Θολά Τζάμια». Μνεία αξίζει και στην ευφυή εισαγωγή του ποιητή Αργύρη Χιόνη- έχω στο πρόγραμμα να παρουσιάσω μία από τις επόμενες εβδομάδες το βιβλίο του «Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες».

Επιστρέφω στον Άγκουστιν, που γεννήθηκε το 1953 στο Λύμπεκ της Γερμανίας, αρθρογραφεί για εφημερίδες και περιοδικά, γράφει ποίηση, θεατρικά και μικρά πεζά, του έχουν απονεμηθεί διάφορα βραβεία, ενώ έργα του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες. Ένα σύντομο και περιποιημένο βιογραφικό.

Το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» είναι πολύ μικρά πεζά, σαν μία συλλογή αλλόκοτων αποφθεγμάτων, γραμμένων με ποιητικό λόγο, που με κάθε γύρισμα της σελίδας έχουν σκοπό να εκπλήσσουν όλο και περισσότερο τον αναγνώστη. Οπως λέει ο Χιόνης στην εισαγωγή «ο Μίχαελ Άουγκουστιν γράφει κάτι πολύ έξυπνα κείμενα τόσο έξυπνα που ενώ σε πρώτη ανάγνωση μοιάζουν απλά καλαμπούρια, όταν τα ξαναδιαβάζεις, ανακαλύπτεις ότι κάποια από αυτά είναι ποιήματα, πραγματικά ποιήματα. Γυρίζουν τη ζωή τα μέσα έξω σαν σακάκι, δείχνουν τη φόδρα της σ’ όλη τη γελοιότητά της, σ’ όλο το μεγαλείο της, σ’ όλη τη ματαιότητά της.» Τι σημαίνουν όλα αυτά τα μυστηριώδη; Οπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, πρέπει να ληφθούν «Εκτακτα μέτρα»:

Απαγορεύεται από τούδε και στο εξής να γράφονται οποιαδήποτε βιβλία, να τυπώνονται ή να εκδίδονται, προτού διαβαστεί μέχρι τελευταίας σελίδας το ήδη υπάρχον διαθέσιμο στοκ.

Το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» χωρίζεται σε ενότητες, στις οποίες διαβάζουμε θραύσματα καθημερινότητας απλών Γερμανών πολιτών, που ενίοτε μπλέκονται σε σουρεαλιστικά πλοκάμια. Θα μπορούσα να βαρύνω λίγο το λόγο μου γράφοντας ότι τα κείμενα είναι δηκτικά, αστεία όποτε χρειάζεται και σχεδόν πάντα γεννούν μια αναχρονιστική, πεσιμιστική διάθεση, αφήνοντας ένα καταθλιπτικό ίζημα μετά το διάβασμα. Οπως και να ‘χει, όλοι οι ήρωες φαίνεται να έχουν λόγους να είναι κατσουφιασμένοι και μίζεροι και αυτό τους κάνει κατά κάποιον τρόπο αστείους, σαν έναν θλιμμένο μίμο. Ξεχωρίζει η κεντρική ενότητα που ασχολείται με τη ζωή του αλλοπρόσαλλου και άκρως συμπαθητικού κυρίου Κοσλόβσκι. Η ενότητα ξεκινάει με την ιστορία «Συνάντηση χωρίς συνέπειες»:

Στα 1938, σ’ ένα καφενείο της Ζυρίχης, ο Κοσλόφκσι για περίπου τρία τέταρτα της ώρας, έτυχε να μοιραστεί ένα τραπέζι με έναν λιπόσαρκο θαμώνα. Ο Κοσλόφσκι αγνοούσε πως ο άνθρωπος εκείνος ήταν ο Τζόυς. Κι ο Τζόυς εξάλλου δεν γνώριζε πως ο Κοσλόφκσι ήταν ο Κοσλόφσκι. Με αποτέλεσμα εκείνη η συνάντηση να παραμείνει χωρίς καμιά συνέπεια.

Αυτό είναι ένα τέλειο δείγμα γραφής του Άουγκουστιν. Αν σας κέντρισε την περιέργεια, τότε αξίζει να αναζητήσετε και τη συνέχεια. Το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» θα το βρείτε στο κοντινότερο βιβλιοπωλείο σας, θα δώσετε μόλις 9 ευρώ και θα αποκτήσετε 133 σελίδες που εγγυημένα δεν θα μείνουν αδιάβαστες σε κάποιο ράφι. Και μετά θα θέλετε να το δανείσετε και στους φίλους σας. Για να σας πείσω τελειωτικά θα κλείσω με ακόμα μία «παράξενη» ιστορία του κυρίου Κοσλόφσκι, με τίτλο «Μυστικός Πράκτωρ»:

Το ότι ο Κοσλόφσκι υπήρξε προ ετών μυστικός πράκτορας μιας ξένης, και όχι ιδιαίτερα φιλικής δυνάμεως, το γνώριζαν σχεδόν όλοι οι γνωστοί του εκείνη την εποχή. Οταν εμφανιζόταν ανάμεσά τους, γύριζαν προσεκτικά τις συζητήσεις τους στην αλλαγή του καιρού. Αυτό που όλοι αγνοούσαν είναι πως η αποστολή του Κοσλόφκσι ήταν να μαθαίνει τη γνώμη των ανθρώπων για το κλίμα.