3 Αυγούστου- Στρατιώτης του Χριστού

Μπήκαμε και επισήμως στον τελευταίο μήνα του καλοκαιριού και όπως θα ξέρετε, μέχρι να περάσει ο 15αύγουστος, τα πάντα έχουν παραλύσει από άκρη σε άκρη σε όλη τη χώρα. Λογικά θα είστε σε κάποια παραλία και ήδη θα έχετε προμηθευτεί τα βιβλία που θα σας κάνουν συντροφιά, και έτσι συνεχίζω σε νωχελικούς ρυθμούς τις δημοσιεύσεις μου, μιας και η Μπρίζα αυτή την περίοδο βρίσκεται σε διακοπές.
Παλιότερα είχα παρουσιάσει ξανά το βιβλίο του Δημήτρη Φύσσα, Στρατιώτης του Χριστού και σήμερα επανέρχομαι, αντιγράφοντας όσα είχα γράψει και προσθέτοντας μία συνέντευξη που μου παραχώρησε ο συγγραφέας. Η συνέντευξη δημοσιεύεται στο 13ο τεύχος του περιοδικού λογοτεχνίας "Συμπαντικές Διαδρομές", στου οποίου τη συντακτική ομάδα ανήκω. Περισσότερα για το περιοδικό μπορείτε να μάθετε στην ιστοσελίδα του.
Ας γυρίσουμε λοιπόν πίσω στο χρόνο και συγκεκριμένα στις 27 Νοεμβρίου του 2008. Όσα σχόλια είναι σε παρενθέσεις προστέθηκαν σήμερα.

Φθινοπωρινός καιρός (μακάρι, αλλά 41 βαθμούς έχει εδώ), άρα κατάλληλος για να μείνετε μέσα παρέα με ένα βιβλίο. Δεν ξέρω αν και για εσάς έχει αξία η παρακάτω εικόνα, αλλά για μένα είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις να κάθομαι στο σπίτι ένα σκοτεινό μεσημέρι ενώ βρέχει και να χάνομαι στις σελίδες ενός αγαπημένου αναγνώσματος. Παρά την ρομαντική όμως εισαγωγή, η σημερινή μου πρόταση αφορά ένα βιβλίο κοινωνικοπολιτικού περιεχομένου, το οποίο διάβασα πρόσφατα και νομίζω έχει (μεγάλο) ενδιαφέρον. (αυτό το κρίνω και εκ των υστέρεων, μιας και αν και έχουν μεσολαβήσει πολλοί μήνες απ' την ανάγνωση του βιβλίου, το περιεχόμενό του είναι έντονο ακόμα στη μνήμη μου) Πρόκειται για το δυσερμήνευτο “Στρατιώτης του Χριστού”, το οποίο έχει γράψει ο Δημήτρης Φύσσας και κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα από τις ανατρεπτικές εκδόσεις “Γνώσεις”.

Ο Δημήτρης Φύσσας γεννήθηκε το 1956 στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος νεοελληνικής φιλολογίας και πολιτικών επιστημών. Πέρασε από τα κόμματα της Αριστεράς, εργάστηκε σ' ένα εργοστάσιο και σε δύο βιβλιοπωλεία, έγραψε λήμματα σε εγκυκλοπαίδεια, αρθρογράφησε σε ποικίλα έντυπα, δίδαξε το μάθημα της έκθεσης σε φροντιστήρια άλλων και σε δικά του. Είναι επαγγελματίας κειμενογράφος και καθηγητής φιλόλογος. Έχει γράψει τρία βιβλία. "Η γενιά του Πολυτεχνείου: Ένα βιογραφικό λεξικό" (Δελφίνι, 1993), "Αυστηρώς ακατάλληλον: Προγράμματα αθηναϊκών κινηματογράφων σεξ. Συμβολή στην κοινωνιολαογραφία" (Δελφίνι, 1994) και το πιο γνωστό “Πλατεία Λένιν, πρώην Συντάγματος” (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2005).

Το τελευταίο ήταν ένα μυθιστόρημα που ανήκει στο είδος της εναλλακτικής ιστορίας και σύμφωνα με τα ερωτήματα που έθετε: “Κι αν η Ελλάδα είχε γίνει κι αυτή κομμουνιστική; Αν, αντί για τις ΗΠΑ, κυριαρχούσε στην πολιτική ζωή η Σοβιετική Ένωση; Αν η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 ήταν αντεστραμμένη;”(έχω ακούσει μόνο θετικές γνώμες και για αυτό)

Τώρα με το “Στρατιώτη του Χριστού” ο Δημήτρης Φύσσας επιχειρεί κάτι ανάλογο, αγγίζοντας ένα θέμα της επικαιρότητας των τελευταίων ετών και προσπαθώντας να προεκτείνει τις συνιστώσες του σε μια προσπάθεια να ιχνηλατήσει το θρησκευτικό πλέγμα που τυλίγει την ελληνική κοινωνία και την εξάρτησή της από αυτό. Όλα αυτά ίσως ακούγονται σπουδαιοφανή, αλλά δεν είναι. Ο (δηκτικός) προβληματισμός στο βιβλίο είναι διάχυτος, αλλά όχι αποτρεπτικός. Πώς ξεκινάει ο "Στρατιώτης του Χριστού"; “Όπως όλοι ξέρουμε, το καλοκαίρι του 2007 ο θρησκόληπτος και ελαφρώς ανισόρροπος θεολόγος Συμεών Συντυχάκης δολοφόνησε στη Σίφνο τον Κώστα Σημίτη, πρώην πρωθυπουργό της Ελλάδας, επειδή ο τελευταίος, κατά τη διάρκεια της θητείας του, είχε αφαιρέσει το θρήσκευμα από τις ταυτότητες των Ελλήνων. Ο δολοφόνος κρατούσε ημερολόγιο. Αμέσως μετά το φόνο, ο συγγραφέας το έκλεψε και τώρα το δημοσιεύει.”

Έχουμε να κάνουμε λοιπόν με ένα φανταστικό γεγονός, τη δολοφονία του Κώστα Σημίτη από έναν ορθόδοξο φονταμενταλιστή και τη δημοσίευση του ημερολογίου που υποτίθεται ότι διατηρούσε ο ημίτρελος δολοφόνος. Το όλο εγχείρημα δεν είναι εξαιρετικό μόνο ως σύλληψη, αλλά και ως εκτέλεση από τον Φύσσα. Το ημερολόγιο του Συμεών Συντυχάκη είναι μια ταραγμένη γραφή, γεμάτη λάθη, ανακρίβειες, θρησκευτικές κορώνες και επιτηδευμένα χαοτική γλώσσα, που σε άλλα σημεία προκαλεί την κοινή λογική και σε άλλα σημεία προκαλεί αβίαστα γέλιο. Έχει πολλαπλές αναφορές σε γεγονότα της επικαιρότητας, όπως τις πυρκαγιές, το ναυάγιο του Sea Diamond και την ασθένεια του μακαριστού Αρχιεπισκόπου, ενώ τα σχόλια του Φύσσα σε επιλεγμένα σημεία του “ημερολογίου” είναι εξόχως απολαυστικά.

Διατήρησα ορισμένες ενστάσεις ως προς την έμμεση διατύπωση ακραίων θέσεων και καταιγιστικών βολών εναντίον προσώπων, αλλά οπωσδήποτε πρέπει να το διαβάσετε για να σχηματίσετε ολοκληρωμένη γνώμη. Η δια μέσου φερέφωνου έκφραση αντίστροφων απόψεων του Φύσσα είναι αναμφίβολα όσο έντονα χρωματισμένη, όσο και άξια προσοχής. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα το μετανιώσετε είτε συμφωνήσετε με τις απόψεις του συγγραφέα, είτε όχι. (και σε πολλά εδάφια θα γελάσετε με την καρδιά σας) Θα το βρείτε σε όλα τα βιβλιοπωλεία με το ξεχωριστό άλικο εξώφυλλό του να δίνει το στίγμα όσων θα διαβάσετε στις διακόσιες πενήντα σελίδες του.

(Τέλος όσα μοιράστηκε μαζί μου ο συγγραφέας:)

-->

1. Ο «Στρατιώτης του Χριστού» είναι για εσάς είναι ένα βιβλίο εναλλακτικής ιστορίας και φαντασίας ή θέλατε να του δώσετε περισσότερο ιδεολογικό-πολιτικό χρώμα;

Κι εγώ ο ίδιος δεν ξέρω. Παρατηρώ ότι το βιβλίο μπέρδεψε και τα βιβλιοπωλεία και τα μπλογκ: άλλοτε το εντάσσουν στη Σάτιρα, άλλοτε στην Επιστημονική Φαντασία/ Εναλλακτική Ιστορία, άλλοτε στην «καθαρή» Λογοτεχνία κι άλλοτε στην Αστυνομική. Επειδή κι εγώ δυσκολεύτηκα να το κατατάξω, αντί να του γράψω στο εξώφυλλο, κάτω από τον τίτλο, «Μυθιστόρημα» ή οτιδήποτε άλλο συναφές, του κοτσάρισα «Ημερολόγιο δυσμετάφραστο» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό). Τα περισσότερα μέιλ που παίρνω από αναγνώστες στέκονται στο «μαύρο χιούμορ» του βιβλίου, πράγμα που με τιμά. Ως προς το ιδεολογικό - πολιτικό στίγμα, έχει και νομίζω ότι είναι ευκολονόητο: η σάτιρα του κόσμου της εθνικιστικής, ακροδεξιάς ορθοδοξίας.

2. Θα μπορούσατε να περάσετε στο άλλο άκρο και να γράψετε ένα βιβλίο για τη δολοφονία του τότε αρχιεπισκόπου;

Όχι. Δε θα μπορούσα να φανταστώ κάτι τέτοιο. Μου φαίνεται πολύ απίθανο ένας μισαλλόδοξος να δολοφονηθεί. Αντιθέτως μοιάζει πολύ πιθανότερο, αν δεν είναι δολοφόνος ο ίδιος, να υποκινεί άλλους. Πάντως στο βιβλίο ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δεν έχει καμιά σχέση με την ενέργεια του δολοφόνου Συντυχάκη, παρόλο που ο δεύτερος ομνύει συνεχώς στο όνομα του πρώτου.

3. Έχετε συναντήσει αντιδράσεις για το βιβλίο; Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μίσος ή ακραία φαινόμενα;

Από αντιδράσεις, για την ώρα μόνο μερικά υβριστικά μέιλ. Το βιβλίο είναι πολύ καινούργιο, σχεδόν δεν έχουν δημοσιευτεί κριτικές, δεν έχει γίνει ακόμα πολύ γνωστό (και τίποτα δεν εγγυάται ότι θα γίνει). Ένα χιουμοριστικό βιβλίο νομίζω πως δύσκολα τροφοδοτεί μίσος, όλος ο κόσμος το βλέπει ότι είναι το χιούμορ στη μέση. Για τα ακραία φαινόμενα, μου είπαν μερικοί φίλοι: «Μην τους βάζεις ιδέες, μπορεί κάποιος να πάει να το κάνουν». Κι αυτό απίθανο μού φαίνεται. Όμως, αν όντως το κάνει κάποιος επειδή έχει διαβάσει το βιβλίο, τότε υποθέτω ότι θα έχω φασαρίες με το νόμο. Ξέρετε, ηθική αυτουργία σε δολοφονία ή παρότρυνση σε τέλεση αξιόποινων πράξεων.

4. Ο ΣτΧ θα μπορούσε να εκδοθεί από κάποιον mainstream, μεγάλο εκδοτικό οίκο;

Δεν το ξέρω, γιατί σχεδόν κανένα τέτοιον οίκο δε ρώτησα. Πάντως οι «Γνώσεις» που το εκδώσανε, ο χαλκέντερος Μανώλης Βασιλάκης δηλαδή, έκαναν εξαιρετική δουλειά: ακόμα και άνθρωποι που δε γουστάρουν διόλου το βιβλίο ως περιεχόμενο, στέκουν εκστατικοί απέναντι στο στήσιμο, το εξώφυλλο, τις λεπτομέρειες του κασέ, τις γραμματοσειρές κλπ.

5. Υπάρχουν Συμεών Συντυχάκηδες γύρω μας ή είναι επίτηδες υπερβολικός χαρακτήρας;

Βεβαίως και υπάρχουν και έχω γνωρίσει αρκετούς τέτοιους. Μαζεύονται σε λαοσυνάξεις για το Χ.Ο. στις ταυτότητες και για το μακεδονικό, σπάνε σινεμά που παίζουν «βλάσφημες» ταινίες, επιτίθενται εναντίον ετεροδόξων, εντρυφούν σε εκδόσεις σωματείωνπου λέγοντα Άγιος ή Αγία τάδε, θαυμάζουν τον αντιδυτικισμό των ταλιμπάν, θρηνούν για το «Finis Graciae», διαβάζουν τις Κυριακές Γιανναρά στην «Καθημερινή», νοσταλγούν το Χριστόδουλο. Μελετούσα χρόνια τους ανθρώπους αυτούς και τη φιλολογία τους (στο «Στρατιώτη του Χριστού» παραθέτω εκτεταμένη βιβλιογραφία, πράγμα ασυνήθιστο στη λογοτεχνία), χωρίς να ξέρω τι ακριβώς θα έκανα. Μόλις μού ήρθε η ιδέα, έγραψα το βιβλίο και αξιοποίησα ένα μέρος αυτής της γνώσης. Βάση όλης αυτής της μισαλλόδοξης τάσης είναι τα λόγια του Χριστού «όστις μη μετ΄εμού, κατ΄ εμού εστί», τουτέστιν «όποιος δεν είναι μαζί μου, είναι ενατίον μου». Νομίζω ότι μια τέτοια αντίληψη είναι η μήτρα κάθε φασισμού, οποιουδήποτε χρώματος. Η μήτρα που γέννησε το Συμεών Συντυχάκη. Από την άλλη, ναι, υπάρχει η συγγραφική υπερβολή: ουδείς δολοφόνησε το Σημίτη στην αληθινή ζωή.

6. Αν πράγματι δολοφονούνταν ο Κώστας Σημίτης για τους λόγους που περιγράφετε στο βιβλίο, πώς να νομίζετε ότι θα μεταβαλόταν το κοινωνικοπολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα;

Δε νομίζω ότι θα μεταβαλλόταν διόλου. Ο Σημίτης θα κηδευόταν με πολλές τιμές και όλοι θ΄αντιλαμβάνονταν (κατόπιν εορτής φυσικά) τι σοβαρός πρωθυπουργός που ήτανε- όπως και όντως ήτανε, σε γενικές γραμμές. Ο Συμεών, ως έχων το ακαταλόγιστο, θα πήγαινε ψυχιατρείο. Κατά τα άλλα, δε θα γινόταν τίποτα απολύτως. Τίποτα.

7. Μία ερώτηση που θα θέλατε εσείς να απαντήσετε. Υπάρχει κάποια συγγραφική ιδιαιτερότητα που θα θέλατε να επισημάνετε;

Υπάρχουν μερικές, που έχουν σκοπό να επιτείνουν το χιούμορ που «κατευθύνεται» προς το μυαλό του αναγνώστη. Συγκεκριμένα: η απλή καθαρεύουσα (με εσκεμμένα πολλά λάθη)· η φόρμα του ημερολογίου, που επιτρέπει πολλή αυτοαναφορικότητα και αυτοεμβάθυνση του μισότρελου ημερολογιογράφου· η επαγγελματική ιδιότητα του ήρωα (θεολόγος στη Μέση Εκπαίδευση), που μάς δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε σπαρταριστές σκηνές στην τάξη και στο γραφείο των καθηγητών· η τεράστια υβριστική εγγραφή της 3^ης Ιουλίου 2007, που ξεκινάει ως συλλογή αντιχριστιανικών ύβρεων και καταλήγει σε απερίγραπτο συνονθύλευμα ετερόκλητων λέξεων· οι κατάλογοι των «φονευτέων προδοτών» που συγκροτεί ο Συμεών, στους οποίους περιλαμβάνονται διάφορα δημόσια πρόσωπαμε τ΄ αρχικά τους και σύντομα στοιχεία, προκαλώντας τον αναγνώστη να βρει ποιοι είναι οι αναφερόμενοι· οι συνεχείς παραινέσεις εις εαυτόν, όταν συνειδητοποιεί ότι έχει ξεφύγει. Σας ευχαριστώ.